Kanser ve Sülforafan

Özet

Kanser tüm dünyada morbidite ve mortaliteyi etkileyen dinamik ve çok yönlü bir hastalıktır. Besinlerde bulunan biyoaktif bileşenlerin kanserden koruyucu etkileri epidemiyolojik verilerle desteklenmiştir. Özellikle sebze ve meyvelerden zengin diyetler akciğer, kolon, prostat, meme ve pankreas gibi farklı türdeki kanser risklerinde düşüş ile ilişkilendirilmiştir. Bu ilişki brokoli, karnabahar, lahana, Brüksel lahanası ve turp gibi krusifer grubu (turpgiller) ve soğan, sarımsak, pırasa gibi allium grubu bazı sebze gruplarında daha baskındır. Krusifer grubu sebzelerin kanseri önleyici özellikleri içerdikleri izotiyosiyanatlara (ITC) atfedilmiştir. ITC’ler, bitkilerde glukozinolat (GLS) prekürsörleri şeklinde depo edilirler. Kesme ya da çiğneme gibi işlemlerle oluşan doku hasarı sonucu bitkilerdeki mirosinaz enzimi aktive olur ve GLS’lerin hidrolizi ile ITC’ler oluşur. Sülforafan (SFN), brokoli başta olmak üzere krusifer grubu sebzelerde bulunan bir ITC’dir. In vitro ve in vivo çalışmalar SFN’nin faz 2 enzimlerinin uyarılması yoluyla karsinojenik ara ürünlerin detoksifikasyonunu artırarak, faz I enzimlerinin baskılanması yoluyla karsinojenlerin aktivasyonunu azaltarak, kanser hücrelerinde apoptozisi uyararak ve hücre döngüsünü durdurarak karsinojenezdeki pek çok basamağı etkilediğini göstermiştir. Ayrıca yapılan klinik çalışmalar SFN’nin güvenli ve tolere edilebilir olduğunu ortaya çıkarmıştır. Bu derlemede, SFN’nin karsinojenez üzerindeki etki mekanizmaları, metabolizması, farmakokinetiği, biyoyararlılığı ve bunu etkileyen etmenler ile farmakolojik olarak etkili dozları üzerinde durulacaktır.