Besin ve Besin Ögesi ile İlaç Etkileşimleri

Özet

Besin ve/veya besin ögesi ile ilaç etkileşimleri tedavi uygulamalarında sıklıkla görülebilmekte ve hastanın tedavi sonuçlarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Etkileşim sonucu ilacın farmakokinetik ve/veya farmakodinamik etkisi değişebilmekte, aynı zamanda besin ögesinden de beklenen etki alınamayabilmektedir. İlaçlar besinlerin emilimini, metabolizasyonunu, dağılımını ve atılımını etkileyerek, hastanın beslenme durumunu bozabilmektedir. Ayrıca, besinler ve besin ögeleri de ilacın emilimini ve etkinliğini değiştirebilmektedir. Besinler ve enteral ürünler, ilaçların emilimini önemli ölçüde azaltabileceğinden, bazı ilaçların aç karnına alınması gerekmektedir. İlaçların biyoyararlanımlarındaki değişiklik, tedavide başarısızlıkla sonuçlanabilmektedir. Enteral beslenme desteği alan hastalarda beslenme ürünleri ve ilaçların uygulanması için genellikle aynı enteral yol kullanılmaktadır. İlaçların, beslenme tüpünden uygulanması esnasında özen gösterilmesi ve uygun teknik kullanılması ile tüp tıkanması, ilaç etkinliğinin azalması ve ilaç toksisitesinin artması gibi riskler de önlenebilmektedir. İlaçlar enteral yoldan uygulanırken, beslenme tüpünün anotomik olarak konumu ve tüp çapının genişliği de mutlaka göz önünde tutulmalıdır. İlaçlar, asla doğrudan enteral beslenme formülasyonunun içine eklenmemelidir. Beslenme tüpünden uygulanmak üzere ilaçların birlikte karıştırılması, fiziksel ve kimyasal geçimsizlik riski sebebiyle önerilmemektedir. Farmakokinetik ve farmakodinamik etkileşimlerin yanısıra, ilaç molekülleri ve besin ögelerinin taşıyıcı sistemlerde (infüzyon tüpü veya torba gibi) veya dolum işlemleri sırasında doğrudan fiziksel teması, vücudun dışında yer alan bir etkileşim olarak değerlendirilmektedir. Bu etkileşim, parenteral ilaçlarda yaygın olan geçimsizlik ve stabilite sorunlarına yol açabilmektedir. Parenteral beslenme solüsyonları fizikokimyasal yapı karmaşıklığı nedeniyle, ilaç taşıyıcı sistemi olarak kullanılmamalıdır. Geçimsizlik söz konusu ise, parenteral beslenme ile ilaçların birlikte uygulanmasından veya karıştırılmasından kaçınılmalıdır. Besin/besin ögesi-ilaç etkileşim risklerinin ve öneminin klinisyenler tarafından anlaşılması ve bu konuda bilgilerini artırmaları sonucunda, ortaya çıkabilecek istenmeyen durumların önüne geçilmesi mümkün olacaktır.