Tüketicilerin Fonksiyonel Besinleri Bilme ve Kullanma Durumları Üzerine Bir Araştırma

Özet

Amaç: Fonksiyonel besinler, vücudun temel besin ögeleri gereksinimlerinin karşılanmasında önemli katkıları olmasının ötesinde insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonları üzerine ilave yararlar sağlayan, böylece hastalıklardan koruyan, daha sağlıklı bir yaşama ulaşmaya veya var olan sağlık durumunun devamına katkıda bulunan besinler ya da besin bileşenleridir. Bu çalışma, bireylerin fonksiyonel besinleri kullanma durumlarını ve bazı besinlerin fonksiyonel besin olup olmadığı konusundaki düşüncelerini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bireyler ve Yöntem: Bu çalışma Ankara, İzmir ve Konya illerinde yaşayan en az lise mezunu olan 20-64 yaşları arasında 900 sağlıklı gönüllü bireyle (582 kadın, 318 erkek) yapılmıştır. Veriler yüz yüze görüşme yöntemiyle soru formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS paket programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Fonksiyonel besinleri sağlığa yararlı besin olarak tanımlayanlar en yüksek oranda (%55.7) olurken, katılımcıların %29.2’si bu ifadeyi duyduğunu ancak ne anlama geldiği konusunda herhangi bir fikre sahip olmadığını beyan etmiştir. Fonksiyonel besinleri kullandığını ifade edenler %39.7’dir. Fonksiyonel besinleri kullandıklarını belirten katılımcıların (n=357) yarıdan fazlasının (%55.2) haftada 1-3 kez fonksiyonel besinleri kullandıkları saptanmıştır. Bireylere fonksiyonel besinlerin neler olduğu sorulduğunda, yarıdan fazlasının fonksiyonel besin olarak kabul ettiği besinler sırası ile yeşil çay (%66.7), tam tahıllı/karışık tahıllı ekmekler (%65.3), kefir (%63.0), çörek otu (%61.9), keçiboynuzu (%61.8) ve zencefildir (%61.2). Sonuç: Fonksiyonel besinlerle ilgili davranışlar cinsiyet, yaş, eğitim durumu gibi değişkenlerden etkilenmektedir. Fonksiyonel besinler ile ilgili farkındalığın arttırılması bireylerin besin tüketim tercihlerini de etkilemektedir. Fonksiyonel besinlere yönelik sağlık beyanlarının doğru olması ve tüketiciler tarafından yanlış anlaşılmaması önemlidir. Fonksiyonel besinler ile ilgili daha fazla araştırmanın yapılması, objektif bilimsel ölçütler üzerinde uluslararası görüş birliğine varılması, medyanın ve toplumun konu ile ilgili doğru bilgilendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması önerilebilir. Bu durumun sağlıklı beslenme bilincinin gelişmesinde ve sağlık harcamalarının azalmasında etkili olabileceği düşünülmektedir.