Diyet Enerji Yoğunluğunun Diyet Kalitesi ve Antropometrik Ölçümler ile İlişkisi

Özet

Amaç: Bu çalışma, yetişkin bireylerde diyet enerji yoğunluğunun, diyet kalitesi ve antropometrik ölçümler ile olan ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.

Bireyler ve Yöntem: Çalışmaya 19-65 yaş arası 271 yetişkin dâhil edilmiştir. Katılımcılara sosyo-demografik verilerinin sorgulandığı bir anket formu yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulanmış, bireylerin antropometrik ölçümleri alınmıştır. Ayrıca katılımcılardan 24-saatlik geriye dönük besin tüketim kaydı alınmıştır. Besin tüketim kaydı aracılığı ile diyet kalitesi ve diyet enerji yoğunluğu hesaplanmıştır. Diyet kalitesinin belirlenmesinde “Diyet Kalite İndeksi-Uluslararası (DKİ-U)” ölçeği kullanılmıştır. Diyet enerji yoğunluğu ise “sadece katı yiyecekler” ve “katı yiyecekler + içecekler” olmak üzere iki farklı hesaplama yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır.

Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin yaş ortalamaları 27.9 ± 10.60 yıldır. Katılımcıların “sadece katı yiyecekler” ortalama diyet enerji yoğunluğu 1.43 ± 0.49 kkal/g, “katı yiyecekler + içecek” ortalama diyet enerji yoğunluğu 1.19 ± 0.42 kkal/g olup, erkeklerin ortalama değerleri kadınlardan daha yüksektir (p>0.05). Katılımcıların diyet kalite indeksi 47.8 ± 9.79 puan olup erkeklerin indeks puanları kadınlardan daha yüksektir (p>0.05). Diyet kalitesi iyi olan katılımcıların diyet enerji yoğunluğu, kötü olanlara kıyasla daha düşüktür (p<0.001). Her iki yöntemle hesaplanan diyet enerji yoğunlukları ile diyet kalitesi arasında negatif yönlü anlamlı ilişki saptanırken, antropometrik ölçümler ile diyet kalitesi arasında bir ilişki saptanamamıştır.

Sonuç: Diyet enerji yoğunluğunun yüksek olması, diyet kalitesinin kötü olması ile ilişkilendirilirken, beden kütle indeksi, vücut ağırlığı, bel/boy ve bel/kalça oranları ile istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanamamıştır. Diyet kalitesinin kötü olması ve yüksek enerji yoğunluklu beslenmenin sağlık üzerine olumsuz etkilerini gösteren çalışmalar göz önünde bulundurulduğunda, diyet kalitesini arttıracak enerji yoğunluğu düşük bir beslenme tarzının benimsenmesi önemlidir. Diyet enerji yoğunluğunun antropometrik ölçümler ile ilişkisini yansıtan daha çok çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.